Ο Φιοντόρ Ντοστογέφσκι είχε πει πως«ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται από το επίπεδο διαβίωσης των φυλακισμένων της», κάτι που αν το πάρουμε ως δεδομένο, η Ελλάδα δεν κατατάσσεται στις πολιτισμένες χώρες αυτού του κόσμου. Κι αυτό αποδεικνύεται από τη συμπεριφορά των κυβερνώντων ακόμη και την ώρα της μεγάλης έξαρσης της πανδημίας του κορονοϊού στον τόπο μας.

Ένα από τα πρώτα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, που έχασε την μπάλα μετά το άνοιγμα των συνόρων χωρίς να έχει λάβει τα ενδεδειγμένα μέτρα ασφαλείας προς χάρη των συμφερόντων μεγαλοξενοδόχων και πλοιοκτητών, ήταν η επαναφορά της καραντίνας στις φυλακές όλης της επικράτειας. 

Συγκεκριμένα, με διαταγή που εξέδωσε η γενική γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου έκοψαν όλες τις τακτικές άδειες των κρατουμένων, απαγόρευσαν τα ελεύθερα επισκεπτήρια, περιόρισαν στο ελάχιστο τα κλειστά επισκεπτήρια συγγενών και δικηγόρων, απαγόρευσαν μεταφορές ρούχων και φαγητών καθώς και τις μεταγωγές κρατουμένων σε εξωτερικά νοσοκομεία. Παράλληλα στο ίδιο έγγραφο τονίζεται ότι είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους και τους επισκέπτες σε όλους τους χώρους της φυλακής.

Κι όλα αυτά την ώρα που:

• Όπως αρχικά και ατύπως είχε συμφωνηθεί, οι κρατούμενοι κατά την επιστροφή τους από την άδεια θα υποβάλλονταν σε τεστ και μάλιστα με δική τους χρέωση.
• Πολλοί κρατούμενοι βασίζονται στα τρόφιμα που λαμβάνουν από τις οικογένειές τους και περιμένουν να σκεπα στούν με την κουβέρτα που θα τους φέρουν αφού αυτή της φυλακής, για παράδειγμα, μπορεί να έχει κοριούς.
• Εντός των καταστημάτων κράτησης δεν τηρείται κανένα μέτρο υγιεινής, δεν γίνονται καν απολυμάνσεις παρά τις χιλιάδες ευρώ που έδωσε σε φόντο αδιαφάνειας με απευθείας αναθέσεις η γενική γραμματέας.
• Οι εισαγωγές νέων κρατουμένων θα συνεχίζονται και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι θα μπαινοβγαίνουν καθημερινά στους χώρους των φυλακών.
• Το νοσοκομείο των φυλακών Κορυδαλλού παραπαίει και όχι μόνο σε κρούσμα κορονοϊού δεν μπορεί να αντεπεξέλθει αλλά ούτε σε απλό πυρετό.

Ξεδιάντροπος εμπαιγμός

Από την πλευρά της Σ. Νικολάου υπήρχαν συνεχείς διαβεβαιώσεις προς τους κρατούμενους ότι θα γίνει αποσυμφόρηση των φυλακών, που όπως πολύ γρήγορα αποδείχτηκε δεν ανταποκρίνονταν στις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, καθώς ο πληθυσμός των φυλακών όχι μόνο δεν μειώθηκε, όπως έγινε σχεδόν σε όλες τις χώρες που ήρθαν αντιμέτωπες με την πανδημία, αλλά αυξήθηκε κιόλας.

Με τη διακοπή των δικαστηρίων αποσύρθηκαν προσωρινά πολλές υποθέσεις κρατουμένων, ακόμη και σε δεύτερο βαθμό, καθώς και αιτήματα αναστολών έκτισης ποινών. Την ίδια ώρα οι συλλήψεις και οι προφυλακίσεις συνεχίστηκαν κανονικά, αυξάνοντας τον ήδη υπεράριθμο πληθυσμό στα καταστήματα κράτησης, ειδικά στις φυλακές Κορυδαλλού.

Η υπεύθυνη για τις φυλακές Σ. Νικολάου χαράζει επικοινωνιακή πολιτική εκμεταλλευόμενη την ευάλωτη ομάδα των εγκλείστων κινούμενη εκ του ασφαλούς, καθώς ξέρει ότι η πλειονότητα του κοινωνικού συνόλου δεν ασχολείται με τα δικαιώματα των κρατουμένων, αφού τους έχει τοποθετήσει στο βάθρο του ενόχου και τους έχει αφαιρέσει την ανθρώπινη υπόσταση. Παράλληλα ξέρει ότι το μήνυμα περί έγκαιρης πρόληψης που θέλει να στείλει στην κοινωνία και θα περάσει σε μεγάλη μερίδα του κόσμου δυστυχώς θα προσλάβει και… ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Με λίγα λόγια, ξεδιάντροπος εμπαιγμός στις πλάτες των αδυνάμων.

«Αυτό, νομίζω, που έχει αξία είναι να τονιστεί πόσο παράλογο είναι αυτό που συμβαίνει. Είναι αδιανόητο να κόβουν τόσο καιρό τις άδειες των κρατουμένων ενώ η κοινή λογική λέει ότι μπορούν απλώς επιστρέφοντας να τους κάνουν τεστ και σε περίπτωση που κάποιος είναι θετικός, να μπει σε καραντίνα» λέει στο Documento η Σ., συγγενής κρατουμένου σε φυλακές εκτός Αθηνών (τα στοιχεία της είναι διαθέσιμα στην εφημερίδα).

Κραυγή αγωνίας: «Υποφέρουμε!»

«Δεν είναι καθόλου καλά. Δεν έχουμε αντισηπτικά και φάρμακα, δεν έχουμε μάσκες, γάντια, δεν έχουμε τίποτε. Έχω αναπηρία 78%, πρόβλημα με το συκώτι και το αναπνευστικό, δεν μπορώ να αναπνεύσω, η πίεσή μου στην καλύτερη χτυπάει 20. Υποφέρουμε! Μας έχουν απαγορεύσει επισκεπτήρια, δέματα, φαγητά, δεν έχουμε να φορέσουμε ρούχα. Λένε ότι δεν θα έχουμε τσιγάρα, γάλα δεν υπάρχει, η κατάσταση είναι δραματική. Οι περισσότεροι σωφρονιστικοί εδώ δεν φορούν καν μάσκα. Έχω πληρώσει να μου φέρουν τα χάπια μου εδώ και δέκα μέρες και δεν μου τα έχουν φέρει» λέει στο Documento εξαιρετικά καταβεβλημένη η Π., κρατούμενη στις φυλακές Ελεώνα στη Θήβα (τα στοιχεία της είναι διαθέσιμα στην εφημερίδα).

Η ίδια φοβάται για τη ζωή της αφού θυμάται την κατάληξη της 42άχρονης συγκρατούμενής της λίγο καιρό πριν. «Πριν πεθάνει πονούσε στο στήθος, ζητούσε βοήθεια και της έλεγαν πάρε ένα ντεπόν και κοιμήσου. Της έδωσαν τρία ντεπόν και το πρωί την κατεβάσαμε νεκρή με το στρώμα. Μόνο τρεις γυναίκες μάς φέρονται ανθρώπινα. Όλοι οι άλλοι και να πεθάνουμε δεν θα ασχοληθούν, θα πουν “δεν βαριέσαι και να πεθάνει μία δεν έγινε και τίποτε”. Όταν έγινε η εξέγερση μετά τον θάνατο της Αζιζέ, μπήκαν μέσα τα ΜΑΤ και μας σκότωσαν στο ξύλο. Φοβόμαστε μην ξαναμπούν και μας σακατέψουν» λέει χαρακτηριστικά η Π., ενώ ακόμη μια κρατούμενη από τη Θήβα, η Λ. (τα στοιχεία της είναι διαθέσιμα στην εφημερίδα), θύμα της αστυνομικής βίας εκείνη τη μέρα, προσθέτει: «Με χτύπησαν πάρα πολύ. Με χτυπούσαν τρία άτομα μαζί με τα κλομπ, μου είχε κοπεί η ανάσα. Με τραβούσαν από τα ρούχα, με πέταξαν στον θάλαμο. Όλη την ώρα με έβριζαν και μου φώναζαν “γαμώ το μ… που σε πέταγε”».

Και οι δύο κρατούμενες εξέφρασαν έντονα την ανησυχία τους για το τι θα γίνει αν χρειαστούν ιατρική βοήθεια. Φοβούνται μήπως έχουν την τύχη της Αζιζέ.

«Περισσότερη η συμφόρηση τώρα από ποτέ»

Θανάσης Καμπαγιάννης – Δικηγόρος, μέλος του ΔΣ του ΔΣΑ, Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή

«Η απόφαση για lockdown στις φυλακές μετατρέπει τους κρατούμενους σε πολίτες β΄ κατηγορίας. Και γι’ αυτό η κυβέρνηση ενώ αποκλείει το lockdown στον γενικό πληθυσμό για δεύτερη φορά με τρόπο κατηγορηματικό, κάποιες κατηγορίες συμπολιτών μας, όπως είναι οι κρατούμενοι και οι πρόσφυγες στους καταυλισμούς, υποβάλλονται ξανά στα ίδια απαγορευτικά μέτρα και μάλιστα με την κυβέρνηση να μην έχει αξιοποιήσει το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, δηλαδή το προηγούμενο lockdown. 

Συγκεκριμένα, όσον αφορά τις φυλακές δεν έχει υπάρξει κανένα μέτρο αποσυμφόρησης, δεν ψηφίστηκε ποτέ η περίφημη ΠΝΠ που από την ίδια την κυβέρνηση διέρρεε ότι βρισκόταν στα σκαριά και αυτό σημαίνει ότι αυτήν τη στιγμή στις ελληνικές φυλακές υπάρχει περισσότερη συμφόρηση από ποτέ με δραματική διακινδύνευση για τους κρατούμενους μια και αν υπάρξει οποιαδήποτε διασπορά του ιού εντός των φυλακών και σε έναν πληθυσμό που είναι ευάλωτος και υγειονομικά καταπονημένος, οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες».

«Υγειονομικές βόμβες και τα κρατητήρια των τμημάτων»

Κώστας Παπαδάκης – Δικηγόρος

«Η κυβέρνηση ενώ στην αρχή είχε το νομοσχέδιο έτοιμο, όταν είδε σιγά σιγά ότι δεν υπήρξαν κρούσματα μέσα στις φυλακές το άφησε στην άκρη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο δικαστικός πληθυσμός παραμένει αμείωτος στο επίπεδο των 12.000 κρατουμένων αυτήν τη στιγμή και επίσης εξαιτίας της έντασης του αστυνομικού αυταρχισμού έχουμε και πάρα πολλές καθημερινές προσαγωγές και συλλήψεις και πολύ μεγάλο συνωστισμό στα αστυνομικά τμήματα. 

Τα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων είναι επίσης υγειονομικές βόμβες για όσους κρατούνται εκεί, ενώ κατά τη διάρκεια των μέτρων για την αντιμετώπιση του πρώτου κύματος υπήρξαν απαγορεύσεις επισκέψεων σε κρατουμένους σε αστυνομικά τμήματα σε διάφορες αντιπροσωπείες συμπαραστατών τους έως και επιβολή προστίμου. Τα μέτρα τα κατασταλτικά, όπως είναι το κόψιμο των ανοιχτών επισκεπτηρίων, ο περιορισμός των κλειστών επισκεπτηρίων ή ο περιορισμός των αδειών, είναι απαράδεκτα και δεν συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά στην επαναφορά των φυλακών σε ένα αυταρχικό καθεστώς. 

Ιδίως δε ο θεσμός των αδειών, ο οποίος έχει επιτύχει σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεδομένου ότι στο 98% των αδειών γίνεται καλή χρήση, δεν υπάρχουν αποδράσεις και παραβιάσεις περιορισμών και είναι η κυριότερη δικλίδα ασφαλείας για τη συμπεριφορά των φυλακισμένων και την ομαλοποίηση της κοινωνικής τους επανένταξης. Αυτά λοιπόν είναι απαράδεκτα, έχουν καταγγελθεί και στο παρελθόν και δεν πρέπει να ξαναγίνουν».

«Χρήση των φυλακισμένων σαν να είναι εργαλεία»

Αντωνία Λεγάκη – Δικηγόρος

«Σε κάθε περίπτωση όλα τα μέτρα είναι σε βάρος των κρατουμένων, σε βάρος των κατηγορουμένων, σε βάρος των πολιτών, δηλαδή των διοικουμένων με έναν τρόπο. Η απαγόρευση των επισκεπτηρίων δεν προστατεύει τους κρατούμενους. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι μπαινοβγαίνουν κανονικά. 

Ένας από αυτούς να κολλήσει και να το μεταφέρει, οι κρατούμενοι θα κολλήσουν ο ένας πίσω από τον άλλο. Είναι ένα μέτρο που επιβάλλεται πρωτίστως για να το ακούσει η κοινωνία και δευτερευόντως για να προστατεύσει στοιχειωδώς τους υπαλλήλους. Ο περιορισμός των επισκεπτηρίων κλειστού τύπου είναι εντελώς απαράδεκτο και αναίτιο μέτρο. Δεν έχει καμία χρησιμότητα σε ό,τι αφορά τον ιό, έχει χρησιμότητα σε ό,τι αφορά την κακοποίηση των φυλακισμένων. 

Είναι στην πραγματικότητα χρήση των φυλακισμένων σαν να είναι εργαλεία, όπως γίνεται σε φασιστικού τύπου καθεστώτα και χρησιμοποιούνται με αυτό τον τρόπο για να ακούει η υπόλοιπη κοινωνία ότι να, υπάρχουν μέτρα και στις φυλακές».

«Πώς προστατεύονται όταν δεν τους πάνε σε νοσοκομείο;»

Βικτώρια Πλατή – Δικηγόρος

«Το τραγικότερο όλων –και που καταδεικνύει έντονα ότι τα μέτρα περιορισμού που εφαρμόζονται στις φυλακές δεν έχουν σκοπό την προστασία της υγείας των κρατουμένων αλλά τη δημόσια ασφάλεια– είναι η απαγόρευση των μεταγωγών κρατουμένων προς τα εξωτερικά νοσοκομεία. 

Διερωτώμαι πώς προστατεύεται η υγεία των κρατουμένων που είναι ο τελικός σκοπός των επιβαλλόμενων μέτρων, όταν δεν μπορούν να νοσηλευτούν σε εξωτερικά ιατρεία και νοσοκομεία από τη στιγμή που είναι γνωστή σε όλους μας η τριτοκοσμική κατάσταση που επικρατεί στο ειδικό κέντρο υγείας κρατουμένων Κορυδαλλού ενώ αρκετές φυλακές δεν έχουν καν γιατρό. Αρα μιλάμε για μη ορθολογικό μέτρο. 

Αντίθετα, προκρίνονται ως κατάλληλα, αναγκαία και ορθά μέτρα που σέβονται τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, μέτρα αποσυμφορητικού χαρακτήρα όπως είναι τα εναλλακτικά μέτρα κράτησης, η ηλεκτρονική επιτήρηση, ο κατ’ οίκον περιορισμός κ.λπ. Εν κατακλείδι οι κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές δεν έχουν δεχτεί καμία προστασία από την πολιτεία. Απλώς τους έχει σφραγίσει στις φυλακές. Είναι φανερό ότι για την κυβέρνηση το αγαθό της ζωής έχει υπέρτατη αξία αλλά όχι οι ζωές των κρατουμένων».

«Αποκοινωνικοποιούνται και εκτίθεται η υγεία τους»

Γιώργος Ζαχαρόπουλος – Δικηγόρος 

«Τα μέτρα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την αποκοινωνικοποίηση του κρατούμενου και την έκθεση της υγείας του. Ποιος είναι ο αρμόδιος φορέας για να καθορίσει αν ο κρατούμενος θα μεταφερθεί σε νοσοκομείο ή όχι, χωρίς να υπάρχει μια ιατρική γνωμάτευση σε τι κατάσταση και τι επικινδυνότητα βρίσκεται η υγεία του; Υπάρχει σοβαρή έλλειψη προσωπικού. Χρειάζονται τακτικές απολυμάνσεις των φυλακών και ενίσχυση με ιατρικό προσωπικό. Ο περιορισμός του κλειστού επισκεπτηρίου είναι ένα μέτρο για να λέγεται, για να υπάρχει. Η μεταδοτικότητα δεν έχει να κάνει με τη συχνότητα. Τα μέτρα είναι φλύαρα και όχι ουσιαστικά έτσι ώστε να επέλθει ουσιαστική αλλαγή».